Buerger Hastalığı Nedir?
Buerger hastalığı, bir arterit türüdür ve vasküler bir hastalıktır. Genellikle küçük ve orta boyutlu arterlerde ve toplardamarlarda iltihaplanma ile karakterizedir. Hastalık, genellikle sigara içen genç erişkinleri etkiler ve çoğunlukla erkeklerde görülür.
Buerger hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak sigara içimi hastalığın ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Sigara içimi, bağışıklık sisteminin arterleri ve damarları etkileyen bir reaksiyona neden olabilir. Bu, damarların daralmasına, iltihaplanmasına ve pıhtı oluşumuna yol açabilir. Sonuç olarak, kan akışı kısıtlanır ve dokulara yeterli oksijen ve besin sağlanamaz.
Buerger hastalığının belirtileri şunları içerebilir:
- Ağrı: Ellerde ve ayaklarda ağrı, özellikle aktivite sırasında veya dinlenme halinde ortaya çıkabilir. Ağrı genellikle bacaklarda veya ayaklarda başlar ve ilerleyerek elleri de etkileyebilir. Ağrı, genellikle uyuşma veya yanma hissi ile birlikte olabilir.
- Şişlik: Eller ve ayaklarda şişme, özellikle hastalığın ilerlediği durumlarda görülebilir. Şişlik, kan damarlarının daralmasından kaynaklanan dolaşım sorunlarından dolayı ortaya çıkabilir.
- Renk değişiklikleri: Buerger hastalığı olan kişilerde ciltte renk değişiklikleri gözlenebilir. Soğuk veya stresli durumlarda eller ve ayaklar soluk beyaz renk alabilir (raynaud fenomeni). Daha sonra, bölge ısındığında veya kan dolaşımı arttığında, eller ve ayaklar kırmızıya veya morumsu renge dönebilir.
- Ülserasyonlar: İlerlemiş vakalarda, doku hasarı ve kan dolaşımının azalması nedeniyle deride ülserler (yara açılmaları) oluşabilir. Bu ülserler genellikle ayaklarda veya parmaklarda ortaya çıkar ve iyileşmekte zorluk yaşar.
Buerger hastalığının belirtileri bireyden bireye değişebilir ve hastalığın evresine bağlı olarak şiddeti artabilir
Buerger Hastalığının Tanısı
Buerger hastalığının doğru bir şekilde tanısı koymak için bir dizi adım izlenir. Tanı süreci genellikle şu şekilde ilerler:
- Tıbbi geçmişin değerlendirilmesi: Doktor, semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi detaylı bir şekilde dinleyerek başlar. Sigara içimi, daha önceki vasküler problemler veya hastalıklar, ailede benzer durumların olup olmadığı gibi bilgiler önemlidir.
- Fizik muayene: Doktor, elleriniz, ayaklarınız ve diğer ilgili bölgelerin fiziksel muayenesini yapar. Bu, cilt rengi, nabızları kontrol etme, şişlik veya ülserasyonların varlığını inceleme gibi unsurları içerir.
- Kan testleri: Kan testleri, iltihaplanmayı değerlendirmek ve diğer vasküler hastalıkları dışlamak için yapılabilir. Eritrosit sedimentasyon hızı (ESH) ve C-reaktif protein (CRP) gibi belirteçler, iltihaplanma seviyesini göstermek için kullanılabilir.
- Doppler ultrason: Doppler ultrason, kan akışını değerlendirmek ve arterlerde daralma veya tıkanıklık gibi anormallikleri tespit etmek için kullanılır. Bu, Buerger hastalığının teşhisi için önemli bir görüntüleme yöntemidir.
- Anjiyografi: Bazı durumlarda, anjiyografi yapılabilir. Bu işlemde, özel bir boya maddesi damarlarınıza enjekte edilir ve ardından X-ışınlarıyla damarlarınızın görüntülenmesi sağlanır. Bu sayede damarların durumu ve tıkanıklık veya daralma olup olmadığı daha iyi değerlendirilebilir.
Tanı konulurken, diğer vasküler hastalıkların dışlanması da önemlidir. Buerger hastalığı, diğer vasküler hastalıklarla benzer belirtilere sahip olabilir, bu nedenle dikkatli bir şekilde değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Buerger Hastalığının Tedavisi
Buerger hastalığının tedavisi, hastalığın ilerlemesini durdurmayı ve semptomları hafifletmeyi amaçlar. Tedavi genellikle bir multidisipliner yaklaşım gerektirir ve doktorunuz tarafından bireysel olarak planlanır. Tedavi sürecinde aşağıdaki adımlar ve yöntemler kullanılabilir:
- Sigara bırakma: Sigara içmek, Buerger hastalığının ilerlemesini hızlandırabilir ve semptomları şiddetlendirebilir. Bu nedenle, hastalığın tedavisi için en önemli adımlardan biri sigara bırakmaktır. Doktorunuz size sigara bırakma programları veya destek grupları konusunda yardımcı olabilir.
- İlaç tedavisi: Kan akışını artırmak, iltihaplanmayı azaltmak veya ağrıyı hafifletmek için bazı ilaçlar reçete edilebilir. Örneğin, kan damarlarını genişleten ilaçlar veya trombosit agregasyonunu engelleyen ilaçlar kullanılabilir. Ancak her hasta için en uygun ilaçlar ve dozlar farklı olabilir.
- Dolaşımı artırmak için egzersiz: Fiziksel aktivite, kan dolaşımını artırabilir ve semptomları hafifletebilir. Doktorunuz size uygun egzersiz programını belirleyebilir. Ancak aşırı zorlayıcı egzersizlerden kaçınılması ve dinlenmeye de önem verilmesi gerekmektedir.
- Cerrahi müdahale: İleri durumlarda, kan akışını iyileştirmek veya gangren (doku ölümü) gibi ciddi komplikasyonları önlemek için cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin, tıkanmış veya daralmış damarlar açılabilir veya bazı durumlarda amputasyon yapılması gerekebilir.
- Yara bakımı: Ülserasyonlar veya yaraların düzgün bakımı ve temizliği önemlidir.
Bazı durumlarda ise atar damarlardaki büzüşmeye yol açan sempatik sinirler sempatektomi ameliyatı ile kesilebilir ve hastanın şikayetlerinin ortadan kalkması sağlanabilir